Η χώρα αχούρι
Την περασμένη Κυριακή επισκέφθηκα στο Μπενάκη της Πειραιώς τη φωτογραφική έκθεση "depression art". Κάμποσοι φωτογράφοι διάλεξαν να απεικονίσουν την αισθητική υποβάθμιση που έφερε η κρίση στην Ελλάδα. Εξ άλλου είναι ένα εύκολο θέμα, είναι σχεδόν πάντοτε μπροστά μας. Ωστόσο οι φωτογραφίες που είδα ως επί το πλείστον μου φάνηκε πως ανήκουν σε κατασκευάσματα της εποχής πριν την κρίση. Σπίτια που δεν τέλειωσαν ποτέ, εκτάσεις που κακοποιήθηκαν, τοπία γεμάτα οικοδομικά απορρίμματα.
Το "αχούρι"είναι στη φύση του Έλληνα, του σημερινού Έλληνα περισσότερο παρά ποτέ και πάει προς το χειρότερο. Η γιαγιά μου έβρεχε και σκούπιζε το χώμα στις αυλές, ώστε να μείνει ένα σχεδόν στέρεο στρώμα και να μη σηκώνεται σκόνη, γιατί αυτή ήταν η συνήθεια της εποχής. Η συνήθειά της πιθανότατα προέρχονταν από το ότι στις αμέσως προηγούμενες γενιές το ίδιο το πάτωμα στα σπίτια της επαρχίας ήταν από χώμα.
Ας μην πιστέψει κάποιος ότι είμαι αυτό που λένε οι αμερικάνοι "frame straightener", δηλαδή ο υποχόνδριος που ισιώνει τα κάδρα. Τα κάδρα τα ισιώνω μόνον όταν είναι πολύ στραβά, τα γυαλιά μου τα καθαρίζω όταν αρχίζω να μη βλέπω, το αυτοκίνητό μου είναι μονίμως λερωμένο (αλλού θα έπαιρνα κλήση γι' αυτό, όχι όμως στην Ελλάδα), η επαγγελματική μου τσάντα είναι σε κατάσταση πλήρους αταξίας και το γραφείο μου ομοίως.
Όμως άλλο είναι η αταξία κι άλλο είναι η βρώμα. Παλιότερα ίσως η βρώμα μπορούσε να γίνει λιγότερο ανεκτή επειδή έφερνε αμέσως ποντίκια, κατσαρίδες (όχι πως τώρα έχουν λείψει) και στη συνέχεια επιδημίες. Τώρα με τα εμβόλια η βρώμα είναι στυλ.
Στη βρώμα και την ασυδοσία είναι εθισμένοι μικροί-μεγάλοι, πλούσιοι-φτωχοί, αστοί κι επαναστάτες. Οι μικροί επειδή "θα τα καθαρίσει η μαμά" τους ή η υπηρέτρια της μαμάς τους. Οι μεγάλοι είτε γιατί δε νοιάζονται και ζουν μ' αυτήν, τώρα μάλιστα και με το άλλοθι της κρίσης, είτε επειδή θα τα καθαρίσει "η οικιακή βοηθός" στην περίπτωση που υπάρχει κάποιο εισόδημα.
Κοντά μου στον όροφο υπάρχει μια αυτόματη καφετιέρα για τους εργαζόμενους στα γύρω γραφεία. Έχει στομώσει απ' τα άλατα. Μολονότι δεν τη χρησιμοποιώ, έχω μια ιδέα για το ποιοί την χρησιμοποίησαν κατά καιρούς. Ένας απ' αυτούς ήρθε μάλιστα και μου παραπονέθηκε, άνθρωπος που φαίνεται αξιοπρεπέστατος όσο μπορώ να τον γνωρίζω. Δεν διανοήθηκε όμως να αγοράσει μόνος του μια κάψουλα αφαλάτωσης, έστω ως ένα μικρό νοίκι για τη δωρεάν χρήση της. Συγχρόνως, δίπλα στην καφετιέρα που είναι δίπλα στο φωτοτυπικό ήταν παρατημένες για μήνες άπλυτες κούπες. Όχι μόνο δεν τις καθάρισε όποιος που τις χρησιμοποίησε, αλλά κανείς άλλος δεν έδωσε σημασία, κανείς δεν τις έκρυψε καν στο διπλανό ντουλάπι.
Στο φοιτητικό κυλικείο όλα τα τραπέζια είναι κατά κανόνα γεμάτα σκουπίδια. Το προσωπικό του κυλικείου κάποτε τα μαζεύει, οι πελάτες όμως παγίως αδιαφορούν και προσθέτουν με άνεση τα δικά τους σκουπίδια στα ήδη παρατεταγμένα. Όταν προ ημερών γέμισε σκουπίδι η φιλοσοφική και βγήκε το θέμα στις ειδήσεις και στη συνέχεια μπήκε το συνεργείο του δήμου, την επόμενη μέρα ξανάδειξαν πλάνα με την ίδια ακριβώς κατάσταση, δηλαδή αμφιθέατρα με σκουπίδια αφημένα παντού. Αυτό απλώς και μόνο σημαίνει ότι κανείς από αυτούς που μπήκαν εκεί, γνωστού μάλιστα όντος ότι δεν υπήρχε για την ώρα συνεργείο καθαριότητας, δε νοιάστηκε να μαζέψει τα σκουπίδια του. Μερικές φορές μπαίνω στον πειρασμό να σκέφτομαι πως η σπουδαιότερη συνεισφορά του στρατού στην κοινωνία είναι ότι ρίχνει μερικές μέρες φυλακής σ' όποιον δεν τηρεί την καθαριότητα. Προφανώς άλλοι το θυμούνται και μετά τη θητεία κι άλλοι όχι, αλλά έτσι κι αλλιώς εξαιρούνται τα κορίτσια κι όσοι παίρνουν απαλλαγή, δηλαδή παραπάνω απ' το μισό πληθυσμό.
Οπότε μπορούμε, όσοι τουλάχιστον είμαστε φωτογράφοι, να εξειδικευθούμε άνετα στην κουλτουριάρικη απεικόνιση του σκουπιδότοπου, που δημιουργούμε γύρω μας καθημερινά, και να βοηθήσουμε τη χώρα να πάρει περίοπτη θέση στο φωτογραφικό χάρτη του τρίτου κόσμου. Έτσι κι αλλιώς ο τρίτος κόσμος προσελκύει πολλούς διάσημους φωτογράφους, που θα γλυτώσουν εισιτήρια και περιπέτειες ερχόμενοι απλώς στην "γραφική και βρωμιάρικη" Ελλάδα.
Ίσως πάλι αυτή η χώρα που κατοικείται από ανθρώπους με τέτοια μυαλά να πάθει αυτό που έπαθε η Γη κατά Douglas Adams: Να καταστραφεί επειδή κρίθηκε ασήμαντη, οπότε διατέθηκε στο να περάσει από πάνω της ο νέος διαστημικός highway. Αυτό σημαίνει ότι τότε όσες φωτογραφίες μας διασωθούν θα αποκτήσουν ακόμη μεγαλύτερη αξία, οικονομική και διδακτική.
Το "αχούρι"είναι στη φύση του Έλληνα, του σημερινού Έλληνα περισσότερο παρά ποτέ και πάει προς το χειρότερο. Η γιαγιά μου έβρεχε και σκούπιζε το χώμα στις αυλές, ώστε να μείνει ένα σχεδόν στέρεο στρώμα και να μη σηκώνεται σκόνη, γιατί αυτή ήταν η συνήθεια της εποχής. Η συνήθειά της πιθανότατα προέρχονταν από το ότι στις αμέσως προηγούμενες γενιές το ίδιο το πάτωμα στα σπίτια της επαρχίας ήταν από χώμα.
Ας μην πιστέψει κάποιος ότι είμαι αυτό που λένε οι αμερικάνοι "frame straightener", δηλαδή ο υποχόνδριος που ισιώνει τα κάδρα. Τα κάδρα τα ισιώνω μόνον όταν είναι πολύ στραβά, τα γυαλιά μου τα καθαρίζω όταν αρχίζω να μη βλέπω, το αυτοκίνητό μου είναι μονίμως λερωμένο (αλλού θα έπαιρνα κλήση γι' αυτό, όχι όμως στην Ελλάδα), η επαγγελματική μου τσάντα είναι σε κατάσταση πλήρους αταξίας και το γραφείο μου ομοίως.
Όμως άλλο είναι η αταξία κι άλλο είναι η βρώμα. Παλιότερα ίσως η βρώμα μπορούσε να γίνει λιγότερο ανεκτή επειδή έφερνε αμέσως ποντίκια, κατσαρίδες (όχι πως τώρα έχουν λείψει) και στη συνέχεια επιδημίες. Τώρα με τα εμβόλια η βρώμα είναι στυλ.
Στη βρώμα και την ασυδοσία είναι εθισμένοι μικροί-μεγάλοι, πλούσιοι-φτωχοί, αστοί κι επαναστάτες. Οι μικροί επειδή "θα τα καθαρίσει η μαμά" τους ή η υπηρέτρια της μαμάς τους. Οι μεγάλοι είτε γιατί δε νοιάζονται και ζουν μ' αυτήν, τώρα μάλιστα και με το άλλοθι της κρίσης, είτε επειδή θα τα καθαρίσει "η οικιακή βοηθός" στην περίπτωση που υπάρχει κάποιο εισόδημα.
Κοντά μου στον όροφο υπάρχει μια αυτόματη καφετιέρα για τους εργαζόμενους στα γύρω γραφεία. Έχει στομώσει απ' τα άλατα. Μολονότι δεν τη χρησιμοποιώ, έχω μια ιδέα για το ποιοί την χρησιμοποίησαν κατά καιρούς. Ένας απ' αυτούς ήρθε μάλιστα και μου παραπονέθηκε, άνθρωπος που φαίνεται αξιοπρεπέστατος όσο μπορώ να τον γνωρίζω. Δεν διανοήθηκε όμως να αγοράσει μόνος του μια κάψουλα αφαλάτωσης, έστω ως ένα μικρό νοίκι για τη δωρεάν χρήση της. Συγχρόνως, δίπλα στην καφετιέρα που είναι δίπλα στο φωτοτυπικό ήταν παρατημένες για μήνες άπλυτες κούπες. Όχι μόνο δεν τις καθάρισε όποιος που τις χρησιμοποίησε, αλλά κανείς άλλος δεν έδωσε σημασία, κανείς δεν τις έκρυψε καν στο διπλανό ντουλάπι.
Στο φοιτητικό κυλικείο όλα τα τραπέζια είναι κατά κανόνα γεμάτα σκουπίδια. Το προσωπικό του κυλικείου κάποτε τα μαζεύει, οι πελάτες όμως παγίως αδιαφορούν και προσθέτουν με άνεση τα δικά τους σκουπίδια στα ήδη παρατεταγμένα. Όταν προ ημερών γέμισε σκουπίδι η φιλοσοφική και βγήκε το θέμα στις ειδήσεις και στη συνέχεια μπήκε το συνεργείο του δήμου, την επόμενη μέρα ξανάδειξαν πλάνα με την ίδια ακριβώς κατάσταση, δηλαδή αμφιθέατρα με σκουπίδια αφημένα παντού. Αυτό απλώς και μόνο σημαίνει ότι κανείς από αυτούς που μπήκαν εκεί, γνωστού μάλιστα όντος ότι δεν υπήρχε για την ώρα συνεργείο καθαριότητας, δε νοιάστηκε να μαζέψει τα σκουπίδια του. Μερικές φορές μπαίνω στον πειρασμό να σκέφτομαι πως η σπουδαιότερη συνεισφορά του στρατού στην κοινωνία είναι ότι ρίχνει μερικές μέρες φυλακής σ' όποιον δεν τηρεί την καθαριότητα. Προφανώς άλλοι το θυμούνται και μετά τη θητεία κι άλλοι όχι, αλλά έτσι κι αλλιώς εξαιρούνται τα κορίτσια κι όσοι παίρνουν απαλλαγή, δηλαδή παραπάνω απ' το μισό πληθυσμό.
Οπότε μπορούμε, όσοι τουλάχιστον είμαστε φωτογράφοι, να εξειδικευθούμε άνετα στην κουλτουριάρικη απεικόνιση του σκουπιδότοπου, που δημιουργούμε γύρω μας καθημερινά, και να βοηθήσουμε τη χώρα να πάρει περίοπτη θέση στο φωτογραφικό χάρτη του τρίτου κόσμου. Έτσι κι αλλιώς ο τρίτος κόσμος προσελκύει πολλούς διάσημους φωτογράφους, που θα γλυτώσουν εισιτήρια και περιπέτειες ερχόμενοι απλώς στην "γραφική και βρωμιάρικη" Ελλάδα.
Ίσως πάλι αυτή η χώρα που κατοικείται από ανθρώπους με τέτοια μυαλά να πάθει αυτό που έπαθε η Γη κατά Douglas Adams: Να καταστραφεί επειδή κρίθηκε ασήμαντη, οπότε διατέθηκε στο να περάσει από πάνω της ο νέος διαστημικός highway. Αυτό σημαίνει ότι τότε όσες φωτογραφίες μας διασωθούν θα αποκτήσουν ακόμη μεγαλύτερη αξία, οικονομική και διδακτική.
Comments