Τι έμαθα απ' το Facebook
Βγήκα απ' το Facebook προ ημερών. Κάποιοι φίλοι που το κατάλαβαν είχαν την καλοσύνη να με ρωτήσουν γιατί. Ορισμένοι έκαναν την ερώτηση κάπως συνωμοτικά, υπονοώντας ότι καταλαβαίνουν πως θα υπάρχουν ίσως λόγοι, που δεν είναι απαραίτητα κοινοποιήσιμοι. Πιστεύω ότι πιο ενδιαφέρον απ' αυτό το ερώτημα είναι τι έμαθα απ' την επένδυση ενός αριθμού ανθρωποωρών όσο ήμουν στο Facebook.
Πριν απ' όλα κάθε δημοφιλές κοινωνικό δίκτυο είναι ένας χώρος. Η λέξη "χώρος" φαίνεται να χρησιμοποιείται μεταφορικά σ' αυτήν την περίπτωση, ωστόσο η επιλογή της είναι λιγότερο "τυχαία" απ' όσο θα φανταζόμασταν. Η ανθρώπινη ψυχολογία είναι τέτοια που να τείνει να μετατρέπει τα ιδεατά σε ορατά, οπότε ένα κοινωνικό δίκτυο το φαντάζεσαι κάπως σαν ένα μεγάλο δωμάτιο, όπου ίσως κολλούν αφίσες ή παίζουν ταινιούλες ή απλώς κάθονται και πίνουν καφέ κουβεντιάζοντας οι φίλοι σου. Όταν βγεις απ' το Facebook νομίζεις ότι αυτός πια ο χώρος έχει κλείσει για σένα, όπως ένα καφενείο που πήγαινες παλιά. Θυμάμαι τον Πλάτανο απέναντι απ' τους Αέρηδες. Το κτήριο υπάρχει και τώρα, ρημαγμένο. To Facebook είναι ακόμη εκεί. Είναι δική σου επιλογή να μείνεις έξω ή να επιστρέψεις.
Δεν το χρησιμοποιούν όλοι με τον ίδιο τρόπο. Δεν είμαι καθόλου βέβαιος ότι αυτά που θα γράψω παρακάτω θα μπορούσαν να υιοθετηθούν απ' όλους, ότι αντιστοιχούν σε όλων τις εμπειρίες ή σε παρόμοιες. Το μόνο που μπορώ να ελπίζω είναι ότι δεν θα περιγράψω κάτι εντελώς περιθωριακό. Λυπάμαι γι' αυτό, αλλά αυτή τη στιγμή δεν έχω στα χέρια μου κάποια ευρύτερη μελέτη.
Το πρώτο που μου έκανε εντύπωση είναι δεν είναι μόνο ο χώρος που είναι ιδεατός, μη πραγματικός, αλλά ότι κι οι "φίλοι" μπορούν να είναι μη πραγματικοί. Οι φίλοι σου είναι αυτοί με τους οποίους επικοινωνείς στην πραγματική ζωή. Κάποιοι απ' αυτούς, καμμιά φορά και όλοι, μπορεί να είναι και στο κοινωνικό δίκτυο, μπορεί όμως και όχι.Το να πεις "friend" τον κάθε γνωστό ή άγνωστο που σου στέλνει "friendship request", έστω κι αν μπορείς να τον κατατάξεις σε κύκλους στενότερους ή λιγότερο στενούς, είναι μια κατάχρηση του όρου "φίλος", προφανώς συνειδητή απ' το Facebook εν προκειμένω. Η κατάχρηση έχει το στόχο της, να σε ωθήσει να κάνεις το ακροατήριό σου κι αυτό των άλλων όσο γίνεται μεγαλύτερο, πράγμα που οπωσδήποτε φέρνει μεγαλύτερα κέρδη στο ίδιο το Facebook. Το εμπορικό μέρος είναι κάτι που θα δούμε παρακάτω, αλλά για την ώρα θα ήθελα να μείνω στην περίεργη αίσθηση που δημιουργεί αυτή η διαστροφή των όρων.
Μια πλευρά της "φιλίας" με μη φίλους είναι η απώλεια της ιδιωτικότητας, όσο κι αν την ελέγξεις και τη διαχειριστείς με κατάλληλες ρυθμίσεις. Την αυτοέκθεση μπορεί και να την επιδιώκεις, ειδικά με μια πιο μεγάλη δόση ναρκισσισμού, αλλά ταυτόχρονα στο κοινωνικό δίκτυο είναι αναπόφευκτη, αυτός είναι ο σκοπός της ύπαρξής του. Αισθάνεσαι ότι σε παρακολουθούν άτομα που κανονικά δεν θα ήξεραν για σένα σχεδόν τίποτε, αλλά δεν είχες την αγένεια να αγνοήσεις το αίτημα "φιλίας" τους. Η καλή άλλη πλευρά του ίδιου νομίσματος είναι να βρεις ότι κάποιοι μακρινοί γνωστοί έχουν τελικά πολλά κοινά μαζί σου, ίσως περισσότερα από τους κανονικούς φίλους σου.
Αλλά η ιδιωτικότητα είναι "υπερτιμημένη". Ήταν ίσως άγνωστη πριν τις μεγάλες πόλεις ή έξω απ' αυτές. Μολονότι σε μια δημοσκόπηση όλοι θα την εξυμνήσουν, είναι πρόθυμοι να μιλήσουν για τα πιο προσωπικά τους θέματα στο κινητό με ακροατήριο ένα ολόκληρο λεωφορείο. Το χειρότερο κατά τη γνώμη μου στο θέμα των "Facebook friends" είναι η επίδραση στον αυτοπροσδιορισμό του ανθρώπου μέσα απ' τους φίλους του. Μια παλιά παροιμία λέει "δείξε μου το φίλο σου να σου πω ποιος είσαι". Ποιος μπορεί να είναι κάποιος με μερικές εκατοντάδες φίλων, που ξέρει ελάχιστα για τους περισσότερους; Μερικοί με χιλιάδες ετερόκλητων φίλων ποιοι θα μπορούσαν να είναι; Ο αυτοπροσδιορισμός μέσα απ' τους φίλους είναι μια αίσθηση, στην περίπτωση αυτή μια πολύ ξεχειλωμένη αίσθηση.
Το Facebook δεν έχει "dislike", έχει μόνο "like". Αν είσαι μελαγχολικός και κατσούφης, αν είσαι υποχόνδριος και σου αρέσει να κριτικάρεις τους άλλους, αν είσαι νάρκισσος και σου αρέσει μόνο ο εαυτός σου έχεις χάσει, ή μάλλον έχεις κερδίσει μια εκπαίδευση στην κατεύθυνση του να βλέπεις πιο θετικά τους άλλους. Φυσικά μπορείς και να παρασυρθείς σε πρωταθλητισμό συλλογής "like", καταργώντας την ειλικρίνειά σου, ανταλλάσσοντας πληθωρικά άστοχους επαίνους.
Στο κοινωνικό δίκτυο τέτοιου τύπου, που ενθαρρύνει την ανταλλαγή πληροφορίας σε διάφορες μορφές, είναι εύκολο να παρασυρθείς και να πεις κι ένα λόγο παραπάνω (παρ' όλη την προσπάθεια να σε εκπαιδεύει προς θετικές κρίσεις). Αυτό είναι ήδη γνωστό απ' τον καιρό του email, ίσως είναι το ίδιο σύμπτωμα με την ανταλλαγή απειλών ανάμεσα σε οδηγούς, ότι κάποιος γίνεται πιο ευθύς και απειλητικός όταν η επαφή είναι λιγότερο άμεση. Όχι πως στο κλασσικό καφενείο δε γίνονταν καβγάδες. Όμως η αίσθησή μου είναι ότι στο κοινωνικό δίκτυο οι άνθρωποι αρπάζονται πιο εύκολα. Ωστόσο οι καβγάδες αυτοί στο δίκτυο γίνονται συχνά σε ευρύτατο ακροατήριο, είσαι στην αρένα. Ακόμη χειρότερα, η ψυχική εκκεντρικότητα γίνεται εύκολα φανερή. Θυμάμαι κάποιον που δεν τον είχα δει ποτέ, αλλά έκανε με "συνέπεια" το εξής: Έβγαζε ένα αμφιλεγόμενο θέμα δόλωμα, συνήθως με πολιτική ή ιστορική χροιά. Περίμενε να δει το διάλογο και η χαρά του ήταν όταν γινόταν έντονος γιατί ήταν έτοιμο το κλίμα. Στη συνέχεια εντόπιζε κάποιον και του έκανε επίθεση παίρνοντας την αντίθετη άποψη και τελικά αποκαλώντας τον άσχετο. Αν ο άλλος ήταν ικανός να αντισταθεί επιτυχώς έλεγε τελικά ότι "η αλήθεια είναι διαφορετική, αλλά δεν μπορώ τώρα να δώσω τα στοιχεία, τα οποία θα φέρω στο φως όταν η κοινωνία γίνει άξια να τα καταλάβει".
Μια άλλη μεγάλη κατηγορία προβληματικών μελών των κοινωνικών δικτύων είναι οι νάρκισσοι. Μερικά δίκτυα είναι "χτισμένα" γύρω απ' αυτήν την κατηγορία, όπως π.χ. τα φωτογραφικά κοινωνικά δίκτυα, όπου χωρίς μια ελαφρή επιδειξιομανία αποκλείεται να έχεις κίνητρο να παράγεις και να δημοσιοποιείς δέκα φωτογραφίες την ημέρα, εξαιρουμένων των επαγγελματιών φωτογράφων και μερικών άλλων επίσης επαγγελματιών (π.χ. διαφημιστών πορνογραφικών ιστοσελίδων). Το Facebook όμως είναι γενικότερης κατεύθυνσης. Παρ' όλα αυτά συχνά εμφανίζονται ψυχοπαθολογικές περιπτώσεις ναρκισσισμού. Θα πω ένα παράδειγμα για να γίνει αυτό πιο σαφές. Παρακολουθούσα μια θεματική ομάδα της οποίας το θέμα ήταν παλιές φωτογραφίες της νήσου τάδε. Μια σημαντική υποκατηγορία είναι οι ιστορικές φωτογραφίες. Αυτές για κάθε νησί είναι γνωστές και μη εξαιρετέες, κυκλοφορούν δεξιά κι αριστερά οι ίδιες και οι ίδιες, μερικές φορές σκαναρισμένες ίσως από άλλο αντίγραφο με διαφορετικές χαρακιές και σβησίματα, αλλά είναι εξαιρετικά δύσκολο να βρεθεί μια άγνωστη. Αντίθετα, πολλά οικογενειακά αρχεία είναι γεμάτα από παλιές φωτογραφίες, που ξέφυγαν από καταστροφές σπιτιών, από μετακομίσεις κι άλλα πιθανά ατυχήματα. Παρατηρούσα ένα ζευγάρι που έκανε συστηματικά το εξής: Αποθήκευε τις φωτογραφίες όλων κι όταν περνούσε αρκετός καιρός τις ξαναδημοσίευε ως φωτογραφίες του δικού του αρχείου για να εισπράξει τα μπράβο και τα like της ομάδας. Οποιαδήποτε παραίνεση, διαμαρτυρία ή και απειλή σχετική με τα "πνευματικά" ή "προσωπικά" δικαιώματα των φωτογραφιών από άλλα μέλη της ομάδας δεν είχε καμμιά αξία γι' αυτούς τους ανθρώπους που επέμεναν και επιμένουν να βγάζουν κάθε μέρα από δέκα φωτογραφίες, τις ίδιες και τις ίδιες όταν δε βρίσκονται νέες.
Φυσικά ο μεγάλος όγκος "ανακοινώσεων" στο Facebook έχει να κάνει με προσωπικά ζητήματα, πήγα ένα ταξίδι, είδα ένα έργο στο θέατρο, φωτογράφισα ένα πάρτι, άκουσα ένα νέο, προτείνω να κάνουμε την τάδε δραστηριότητα. Αυτή λογικά είναι η φυσιολογική λειτουργία ενός κοινωνικού δικτύου. Εκεί τεχνηέντως ανακατεύεται ή μάλλον σερβίρεται η διαφήμιση. Υπάρχουν μέλη των κοινωνικών δικτύων που είτε κάνουν μανιωδώς like δεξιά κι αριστερά σε προϊόντα και υπηρεσίες είτε και αναπαράγουν τις διαφημίσεις τους ευθέως βάζοντας τα σχετικά links. Το αποτέλεσμα είναι να δέχονται οι φίλοι τους βροχή από διαφημίσεις, στο συνολικό πλήθος των οποίων πρέπει να προστεθούν κι αυτές που βάζει απρόσκλητα το ίδιο το δίκτυο ως πληρωμένες καταχωρήσεις (δείτε και τον σχετικό αλγόριθμο για το πώς επιτυγχάνεται η στοχευμένη διαφήμιση, βασισμένη στα στοιχεία και στη δραστηριότητα του καθενός μας). Αυτά λοιπόν τα μέλη μέσα στην επιδειξιομανία τους για το νέο προϊόν που είχαν την ευτυχία να "ανακαλύψουν" γίνονται απλήρωτοι διαφημιστές και πιθανότατα είναι οι πιο αποτελεσματικοί. Το κοινωνικό δίκτυο έχει στήσει γύρω τους ένα δίχτυ, ένα μηχανισμό, που τους προκαλεί συνεχώς να τον χρησιμοποιούν και να δουλεύουν για τα έσοδά του. Έχω διαπιστώσει ότι είναι μάταιο να τους επισημάνεις το θέμα, ακόμη κι αν τους βάλεις την ιδέα ότι είναι κορόιδα, αυτοί ή αυτές θα συνεχίσουν χωρίς σταματημό. Βέβαια το κοινωνικό δίκτυο ως τεράστιος συλλέκτης προσωπικών στοιχείων του καθενός μας έχει τη δυνατότητα να τα πουλήσει σε πιθανώς ενδιαφερόμενους, πράγμα που δίνει μια άλλη δυνατότητα παραγωγής εσόδων. Όμως η χρήση από το ίδιο το δίκτυο και η πώληση ενός ολοκληρωμένου διαφημιστικού προϊόντος αποτελεί λογικά την πιο αποδοτική τους χρήση.
Δεν ξέρω για όλους τους παραπάνω λόγους αν έπρεπε ή δεν έπρεπε να συνεχίσω να είμαι σε αυτό ή σε άλλο κοινωνικό δίκτυο. Ωστόσο ομολογώ ότι η συμμετοχή ήταν ένα ενδιαφέρον πείραμα.
Πριν απ' όλα κάθε δημοφιλές κοινωνικό δίκτυο είναι ένας χώρος. Η λέξη "χώρος" φαίνεται να χρησιμοποιείται μεταφορικά σ' αυτήν την περίπτωση, ωστόσο η επιλογή της είναι λιγότερο "τυχαία" απ' όσο θα φανταζόμασταν. Η ανθρώπινη ψυχολογία είναι τέτοια που να τείνει να μετατρέπει τα ιδεατά σε ορατά, οπότε ένα κοινωνικό δίκτυο το φαντάζεσαι κάπως σαν ένα μεγάλο δωμάτιο, όπου ίσως κολλούν αφίσες ή παίζουν ταινιούλες ή απλώς κάθονται και πίνουν καφέ κουβεντιάζοντας οι φίλοι σου. Όταν βγεις απ' το Facebook νομίζεις ότι αυτός πια ο χώρος έχει κλείσει για σένα, όπως ένα καφενείο που πήγαινες παλιά. Θυμάμαι τον Πλάτανο απέναντι απ' τους Αέρηδες. Το κτήριο υπάρχει και τώρα, ρημαγμένο. To Facebook είναι ακόμη εκεί. Είναι δική σου επιλογή να μείνεις έξω ή να επιστρέψεις.
Δεν το χρησιμοποιούν όλοι με τον ίδιο τρόπο. Δεν είμαι καθόλου βέβαιος ότι αυτά που θα γράψω παρακάτω θα μπορούσαν να υιοθετηθούν απ' όλους, ότι αντιστοιχούν σε όλων τις εμπειρίες ή σε παρόμοιες. Το μόνο που μπορώ να ελπίζω είναι ότι δεν θα περιγράψω κάτι εντελώς περιθωριακό. Λυπάμαι γι' αυτό, αλλά αυτή τη στιγμή δεν έχω στα χέρια μου κάποια ευρύτερη μελέτη.
Το πρώτο που μου έκανε εντύπωση είναι δεν είναι μόνο ο χώρος που είναι ιδεατός, μη πραγματικός, αλλά ότι κι οι "φίλοι" μπορούν να είναι μη πραγματικοί. Οι φίλοι σου είναι αυτοί με τους οποίους επικοινωνείς στην πραγματική ζωή. Κάποιοι απ' αυτούς, καμμιά φορά και όλοι, μπορεί να είναι και στο κοινωνικό δίκτυο, μπορεί όμως και όχι.Το να πεις "friend" τον κάθε γνωστό ή άγνωστο που σου στέλνει "friendship request", έστω κι αν μπορείς να τον κατατάξεις σε κύκλους στενότερους ή λιγότερο στενούς, είναι μια κατάχρηση του όρου "φίλος", προφανώς συνειδητή απ' το Facebook εν προκειμένω. Η κατάχρηση έχει το στόχο της, να σε ωθήσει να κάνεις το ακροατήριό σου κι αυτό των άλλων όσο γίνεται μεγαλύτερο, πράγμα που οπωσδήποτε φέρνει μεγαλύτερα κέρδη στο ίδιο το Facebook. Το εμπορικό μέρος είναι κάτι που θα δούμε παρακάτω, αλλά για την ώρα θα ήθελα να μείνω στην περίεργη αίσθηση που δημιουργεί αυτή η διαστροφή των όρων.
Μια πλευρά της "φιλίας" με μη φίλους είναι η απώλεια της ιδιωτικότητας, όσο κι αν την ελέγξεις και τη διαχειριστείς με κατάλληλες ρυθμίσεις. Την αυτοέκθεση μπορεί και να την επιδιώκεις, ειδικά με μια πιο μεγάλη δόση ναρκισσισμού, αλλά ταυτόχρονα στο κοινωνικό δίκτυο είναι αναπόφευκτη, αυτός είναι ο σκοπός της ύπαρξής του. Αισθάνεσαι ότι σε παρακολουθούν άτομα που κανονικά δεν θα ήξεραν για σένα σχεδόν τίποτε, αλλά δεν είχες την αγένεια να αγνοήσεις το αίτημα "φιλίας" τους. Η καλή άλλη πλευρά του ίδιου νομίσματος είναι να βρεις ότι κάποιοι μακρινοί γνωστοί έχουν τελικά πολλά κοινά μαζί σου, ίσως περισσότερα από τους κανονικούς φίλους σου.
Αλλά η ιδιωτικότητα είναι "υπερτιμημένη". Ήταν ίσως άγνωστη πριν τις μεγάλες πόλεις ή έξω απ' αυτές. Μολονότι σε μια δημοσκόπηση όλοι θα την εξυμνήσουν, είναι πρόθυμοι να μιλήσουν για τα πιο προσωπικά τους θέματα στο κινητό με ακροατήριο ένα ολόκληρο λεωφορείο. Το χειρότερο κατά τη γνώμη μου στο θέμα των "Facebook friends" είναι η επίδραση στον αυτοπροσδιορισμό του ανθρώπου μέσα απ' τους φίλους του. Μια παλιά παροιμία λέει "δείξε μου το φίλο σου να σου πω ποιος είσαι". Ποιος μπορεί να είναι κάποιος με μερικές εκατοντάδες φίλων, που ξέρει ελάχιστα για τους περισσότερους; Μερικοί με χιλιάδες ετερόκλητων φίλων ποιοι θα μπορούσαν να είναι; Ο αυτοπροσδιορισμός μέσα απ' τους φίλους είναι μια αίσθηση, στην περίπτωση αυτή μια πολύ ξεχειλωμένη αίσθηση.
Το Facebook δεν έχει "dislike", έχει μόνο "like". Αν είσαι μελαγχολικός και κατσούφης, αν είσαι υποχόνδριος και σου αρέσει να κριτικάρεις τους άλλους, αν είσαι νάρκισσος και σου αρέσει μόνο ο εαυτός σου έχεις χάσει, ή μάλλον έχεις κερδίσει μια εκπαίδευση στην κατεύθυνση του να βλέπεις πιο θετικά τους άλλους. Φυσικά μπορείς και να παρασυρθείς σε πρωταθλητισμό συλλογής "like", καταργώντας την ειλικρίνειά σου, ανταλλάσσοντας πληθωρικά άστοχους επαίνους.
Στο κοινωνικό δίκτυο τέτοιου τύπου, που ενθαρρύνει την ανταλλαγή πληροφορίας σε διάφορες μορφές, είναι εύκολο να παρασυρθείς και να πεις κι ένα λόγο παραπάνω (παρ' όλη την προσπάθεια να σε εκπαιδεύει προς θετικές κρίσεις). Αυτό είναι ήδη γνωστό απ' τον καιρό του email, ίσως είναι το ίδιο σύμπτωμα με την ανταλλαγή απειλών ανάμεσα σε οδηγούς, ότι κάποιος γίνεται πιο ευθύς και απειλητικός όταν η επαφή είναι λιγότερο άμεση. Όχι πως στο κλασσικό καφενείο δε γίνονταν καβγάδες. Όμως η αίσθησή μου είναι ότι στο κοινωνικό δίκτυο οι άνθρωποι αρπάζονται πιο εύκολα. Ωστόσο οι καβγάδες αυτοί στο δίκτυο γίνονται συχνά σε ευρύτατο ακροατήριο, είσαι στην αρένα. Ακόμη χειρότερα, η ψυχική εκκεντρικότητα γίνεται εύκολα φανερή. Θυμάμαι κάποιον που δεν τον είχα δει ποτέ, αλλά έκανε με "συνέπεια" το εξής: Έβγαζε ένα αμφιλεγόμενο θέμα δόλωμα, συνήθως με πολιτική ή ιστορική χροιά. Περίμενε να δει το διάλογο και η χαρά του ήταν όταν γινόταν έντονος γιατί ήταν έτοιμο το κλίμα. Στη συνέχεια εντόπιζε κάποιον και του έκανε επίθεση παίρνοντας την αντίθετη άποψη και τελικά αποκαλώντας τον άσχετο. Αν ο άλλος ήταν ικανός να αντισταθεί επιτυχώς έλεγε τελικά ότι "η αλήθεια είναι διαφορετική, αλλά δεν μπορώ τώρα να δώσω τα στοιχεία, τα οποία θα φέρω στο φως όταν η κοινωνία γίνει άξια να τα καταλάβει".
Μια άλλη μεγάλη κατηγορία προβληματικών μελών των κοινωνικών δικτύων είναι οι νάρκισσοι. Μερικά δίκτυα είναι "χτισμένα" γύρω απ' αυτήν την κατηγορία, όπως π.χ. τα φωτογραφικά κοινωνικά δίκτυα, όπου χωρίς μια ελαφρή επιδειξιομανία αποκλείεται να έχεις κίνητρο να παράγεις και να δημοσιοποιείς δέκα φωτογραφίες την ημέρα, εξαιρουμένων των επαγγελματιών φωτογράφων και μερικών άλλων επίσης επαγγελματιών (π.χ. διαφημιστών πορνογραφικών ιστοσελίδων). Το Facebook όμως είναι γενικότερης κατεύθυνσης. Παρ' όλα αυτά συχνά εμφανίζονται ψυχοπαθολογικές περιπτώσεις ναρκισσισμού. Θα πω ένα παράδειγμα για να γίνει αυτό πιο σαφές. Παρακολουθούσα μια θεματική ομάδα της οποίας το θέμα ήταν παλιές φωτογραφίες της νήσου τάδε. Μια σημαντική υποκατηγορία είναι οι ιστορικές φωτογραφίες. Αυτές για κάθε νησί είναι γνωστές και μη εξαιρετέες, κυκλοφορούν δεξιά κι αριστερά οι ίδιες και οι ίδιες, μερικές φορές σκαναρισμένες ίσως από άλλο αντίγραφο με διαφορετικές χαρακιές και σβησίματα, αλλά είναι εξαιρετικά δύσκολο να βρεθεί μια άγνωστη. Αντίθετα, πολλά οικογενειακά αρχεία είναι γεμάτα από παλιές φωτογραφίες, που ξέφυγαν από καταστροφές σπιτιών, από μετακομίσεις κι άλλα πιθανά ατυχήματα. Παρατηρούσα ένα ζευγάρι που έκανε συστηματικά το εξής: Αποθήκευε τις φωτογραφίες όλων κι όταν περνούσε αρκετός καιρός τις ξαναδημοσίευε ως φωτογραφίες του δικού του αρχείου για να εισπράξει τα μπράβο και τα like της ομάδας. Οποιαδήποτε παραίνεση, διαμαρτυρία ή και απειλή σχετική με τα "πνευματικά" ή "προσωπικά" δικαιώματα των φωτογραφιών από άλλα μέλη της ομάδας δεν είχε καμμιά αξία γι' αυτούς τους ανθρώπους που επέμεναν και επιμένουν να βγάζουν κάθε μέρα από δέκα φωτογραφίες, τις ίδιες και τις ίδιες όταν δε βρίσκονται νέες.
Φυσικά ο μεγάλος όγκος "ανακοινώσεων" στο Facebook έχει να κάνει με προσωπικά ζητήματα, πήγα ένα ταξίδι, είδα ένα έργο στο θέατρο, φωτογράφισα ένα πάρτι, άκουσα ένα νέο, προτείνω να κάνουμε την τάδε δραστηριότητα. Αυτή λογικά είναι η φυσιολογική λειτουργία ενός κοινωνικού δικτύου. Εκεί τεχνηέντως ανακατεύεται ή μάλλον σερβίρεται η διαφήμιση. Υπάρχουν μέλη των κοινωνικών δικτύων που είτε κάνουν μανιωδώς like δεξιά κι αριστερά σε προϊόντα και υπηρεσίες είτε και αναπαράγουν τις διαφημίσεις τους ευθέως βάζοντας τα σχετικά links. Το αποτέλεσμα είναι να δέχονται οι φίλοι τους βροχή από διαφημίσεις, στο συνολικό πλήθος των οποίων πρέπει να προστεθούν κι αυτές που βάζει απρόσκλητα το ίδιο το δίκτυο ως πληρωμένες καταχωρήσεις (δείτε και τον σχετικό αλγόριθμο για το πώς επιτυγχάνεται η στοχευμένη διαφήμιση, βασισμένη στα στοιχεία και στη δραστηριότητα του καθενός μας). Αυτά λοιπόν τα μέλη μέσα στην επιδειξιομανία τους για το νέο προϊόν που είχαν την ευτυχία να "ανακαλύψουν" γίνονται απλήρωτοι διαφημιστές και πιθανότατα είναι οι πιο αποτελεσματικοί. Το κοινωνικό δίκτυο έχει στήσει γύρω τους ένα δίχτυ, ένα μηχανισμό, που τους προκαλεί συνεχώς να τον χρησιμοποιούν και να δουλεύουν για τα έσοδά του. Έχω διαπιστώσει ότι είναι μάταιο να τους επισημάνεις το θέμα, ακόμη κι αν τους βάλεις την ιδέα ότι είναι κορόιδα, αυτοί ή αυτές θα συνεχίσουν χωρίς σταματημό. Βέβαια το κοινωνικό δίκτυο ως τεράστιος συλλέκτης προσωπικών στοιχείων του καθενός μας έχει τη δυνατότητα να τα πουλήσει σε πιθανώς ενδιαφερόμενους, πράγμα που δίνει μια άλλη δυνατότητα παραγωγής εσόδων. Όμως η χρήση από το ίδιο το δίκτυο και η πώληση ενός ολοκληρωμένου διαφημιστικού προϊόντος αποτελεί λογικά την πιο αποδοτική τους χρήση.
Δεν ξέρω για όλους τους παραπάνω λόγους αν έπρεπε ή δεν έπρεπε να συνεχίσω να είμαι σε αυτό ή σε άλλο κοινωνικό δίκτυο. Ωστόσο ομολογώ ότι η συμμετοχή ήταν ένα ενδιαφέρον πείραμα.
Comments